Σπερματέγχυση
Προτείνεται σε υπογόνιμα ζευγάρια με ήπιο ανδρικό παράγοντα (ελαφρά ολιγοασθενοσπερμία), διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας (πχ σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών), όχι συχνές σεξουαλικές επαφές λόγω φόρτου εργασίας ή απόστασης του ζευγαριού. Προϋπόθεση είναι μία τουλάχιστον σάλπιγγα να είναι διαβατή, τεκμηριωμένα με σαλπιγγογραφία ή λαπαροσκόπηση.
Τα ποσοστά επιτυχίας εξαρτώνται τόσο από την ηλικία της γυναίκας, όσο και από τις παραμέτρους του σπέρματος. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως σε γυναίκες 25 ετών η πιθανότητα κύησης ανά προσπάθεια είναι περίπου 21%, όσο και η φυσική γονιμότητα στον άνθρωπο. Σε ηλικίες 30-37 ετών το ποσοστό κυήσεων μειώνεται σε 18-14%, ενώ σε ηλικίες άνω των 40 ετών η πιθανότητα ελαττώνεται σε 12-10% περίπου. Η εμπειρία του ιατρείου, σε συμφωνία με τη διεθνή βιβλιογραφία, δείχνει πως τρεις διαδοχικές σπερματεγχύσεις δίνουν στο ζευγάρι το μέγιστο όφελος, δηλαδή πιθανότητα σύλληψης περίπου 60% σε νέες γυναίκες, μέσα σε ένα έτος, όσο είναι και η πιθανότητα να συλλάβει στην ίδια χρονική περίοδο ένα νέο ζευγάρι, με καλή υγεία, χωρίς υπογονιμότητα, έχοντας ελεύθερες, συχνές και απρογραμμάτιστες σεξουαλικές επαφές.
Η σπερματέγχυση αποτελεί μία διευκολυνόμενη φυσική σύλληψη, κυρίως διότι η γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο γίνεται μέσα στη σάλπιγγα, όπως και στη φυσική επαφή, χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση. Το ίδιο ισχύει και για την ακόλουθη εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στο εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο).
Τα πλεονεκτήματα της σπερματέγχυσης είναι ο καθορισμός, με μεγάλη χρονική ακρίβεια, της ημέρας της ωοθυλακιορρηξίας στη γυναίκα, με το κολπικό υπερηχογράφημα, και η βελτίωση του σπέρματος μέσω εμπλουτισμού, δηλαδή επεξεργασία στο βιολογικό εργαστήριο για την απομάκρυνση νεκρών σπερματοζωαρίων και μικροβίων, η παραμονή σε ειδικό καλλιεργητικό υλικό στους 370C για περίπου 45 λεπτά, με σκοπό την αύξηση της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων και της πιθανότητας γονιμοποίησης.
Πως γίνεται: Η σπερματέγχυση μπορεί να γίνει σε φυσικό κύκλο (χωρίς χορήγηση φαρμάκων), είτε σε κύκλο διέγερσης των ωοθηκών, όπου χορηγούνται στη γυναίκα είτε χάπια αντι-οιστρογόνων (κλομιφαίνης (Clomiphene Citrate) ή αναστολέα της αρωματάσης), είτε υποδόρια ένεση γοναδοτροπίνης από τη 2η ή 3η ημέρα του κύκλου, καθημερινώς, για 8-10 ημέρες. Η δόση της ένεσης είναι πολύ μικρή (75 μονάδες) οπότε ωριμάζουν ένα ή δύο ωοθυλάκια και αποφεύγεται η υπερδιέγερση των ωοθηκών. Η αύξηση της οιστραδιόλης στο αίμα της γυναίκας είναι σε παρόμοια επίπεδα με του φυσικού κύκλου, την ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας.
Το πρώτο υπερηχογράφημα στη γυναίκα γίνεται την 5η-6η ημέρα του κύκλου και επαναλαμβάνεται κάθε δύο ή τρεις ημέρες, μέχρι να ωριμάσει σε μία από τις δύο ωοθήκες το κυρίαρχο ωοθυλάκιο, που θα έχει διάμετρο 17-21 χλστ. Παράλληλα με τα υπερηχογραφήματα γίνεται μέτρηση των ορμονών οιστραδιόλη (Ε2) και ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH) στο αίμα της γυναίκας, για τον ακριβέστερο προγραμματισμό της ημέρας της σπερματέγχυσης. Μία ημέρα πριν την σπερματέγχυση η γυναίκα κάνει την υποδόρια (στην κοιλιά) ένεση Ovitrelle (χοριακή γοναδοτροπίνη) για την τελική ωρίμανση του ωαρίου μέσα στο ωοθυλάκιο της ωοθήκης, ακριβώς πριν γίνει η ωοθυλακιορρηξία. 24 ώρες (περίπου) μετά ακολουθεί η σπερματέγχυση στο ιατρείο.
Την ίδια ημέρα ο σύντροφος δίνει δείγμα σπέρματος, και ακολουθείται η ήδη περιγραφείσα διαδικασία εμπλουτισμού, και μετά από περίπου δύο ώρες, με λεπτό ανώδυνο πλαστικό καθετήρα, εισάγεται το σπέρμα στη μήτρα, με τη γυναίκα καθισμένη στη γυναικολογική καρέκλα (boom), όπως ακριβώς στη λήψη τεστ Παπανικολάου. Η σπερματέγχυση σε όλη τη διάρκειά της, ελέγχεται με υπερηχογράφημα διακοιλιακό. Η διαδικασία διευκολύνεται αν η ουροδόχος κύστη της γυναίκας είναι γεμάτη με ούρα (συστήνεται η πρόσληψη 1 ½ λίτρου υγρών μέσα σε μία ώρα πριν την έναρξη της διαδικασίας).
Η γυναίκα επιστρέφει άμεσα στη συνήθη της καθημερινή δραστηριότητα και ενθαρρύνουμε το ζευγάρι να έχει καθημερινή σεξουαλική επαφή, εφ’ όσον είναι εφικτό για τη εβδομάδα μετά την σπερματέγχυση.
Υποστηρίζεται η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα, με χορήγηση στη γυναίκα, χαπιών προγεστερόνης, συνήθως από τον κόλπο, καθημερινώς. Ύστερα από 15 ημέρες γίνεται εξέταση αίματος (β-χοριακή γοναδοτροπίνη, β-HCG) για να διαπιστωθεί αν επιτεύχθηκε εγκυμοσύνη.
Νεότερα βιβλιογραφικά δεδομένα
Σε πρόσφατη (5/11/2021) μετα-ανάλυση (Cochrane Database Systematic Review) των Astrid Cantineau, Anouk Rutten και Ben Cohlen, ομαδοποιήθηκαν 13 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες έρευνες (συνολικά 1924 γυναίκες) αφορούσες σε σπερματέγχυση με διαφορετικά σκευάσματα πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας.
Συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα της σπερματέγχυσης με ένεση γοναδοτροπίνης σε σχέση με τη χορήγηση χαπιών κλομιφαίνης ή αναστολέα της αρωματάσης. Η πρώτη ομάδα (της ενέσιμης γοναδοτροπίνης) είχε σαφή υπεροχή: 37% περισσότερες γεννήσεις ζώντων νεογνών.
Στην ίδια μετα-ανάλυση δεν προέκυψε όφελος από την ταυτόχρονη χορήγηση ένεσης και χαπιών, συγκριτικά μόνο με την ένεση της γοναδοτροπίνης, καθώς δεν αυξήθηκαν τα ποσοστά κυήσεων και γεννήσεων.
Η μετα-ανάλυση είναι διαθέσιμη στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://doi.org/10.1002/14651858.CD005356.pub3